Waarom goede voornemens zo makkelijk sneuvelen

Waarom is het toch zo lastig om je aan je goede voornemens te houden? Komt dat door een gebrek aan wilskracht? Of is er iets anders aan de hand? 

Je herkent het vast wel:

Je hebt je voorgenomen om een maand lang geen alcohol te drinken. Maar dan heb je die borrel met collega’s of etentje met vrienden. En dan zeggen ze: ‘Ah, doe niet zo ongezellig!’ En voor je het weet zit je toch weer aan het bier.

Of deze: je hebt je voorgenomen om niet meer te vliegen. Maar dan zie je die reclame van die leuke vader die met zijn dochtertje op het strand in een warm land, en denk je: goh, ik zou wel weer eens op vakantie willen. Daar heb ik echt zininin.

Herkenbaar?

Doorgaans wijden we dit aan een gebrek aan wilskracht. Je hebt gewoon te weinig discipline. Je hebt geen ruggengraat. Of je wil het niet graag genoeg.

Maar ik denk dat er iets anders aan de hand is.

Ik denk dat het alles te maken heeft met hoe wij overspoeld worden door de verleidingen die voortdurend op ons worden afgevuurd.

Bijvoorbeeld:

• Het verlangen naar alcohol.
• Het verlangen om gezellig mee te doen en een goed verhaal te hebben als mensen vragen of je nog vakantieplannen hebt.
• De verleidingen waarmee het kapitalistische systeem ons voortdurend via reclames en dergelijke bestookt.
• De zin om gewoon even niet ‘zo moeilijk’ te doen.
• Lichamelijke verlangens.
• Enzovoorts enzovoorts.

Dit is het beeld dat de Franse filosoof Gilles Deleuze schetst van ons bestaan. We worden continu bestookt door duizenden en duizenden minuscule verlangens en percepties. Deze verlangens en percepties stromen door ons heen en vormen ons tot wie we zijn. Bijvoorbeeld tot iemand die wel van een biertje houdt. Of iemand die principieel tegen vliegvakanties is.

Dan maak je maar zin!

Vorige week mocht ik dit verhaal vertellen op de collegedag ‘Dan maak je maar zin!’ van Filosofie Magazine. Dat voelde heel speciaal, omdat ik mijn journalistieke carrière min of meer begonnen ben bij dit tijdschrift. En zin maken is natuurlijk sinds mijn promotieonderzoek naar ‘sensemaking’ mijn thema. Door de krachten die door mij heen stromen, ben ik iemand geworden die zich bezighoudt met het thema zin. Ik schreef zelfs Het Zinnigste boek dat je ooit zult lezen. Ik bedoel maar.

Maar hoe zit het dan met onze vrijheid?

De vraag waar ik tijdens mijn college op reflecteerde was: maar hoe zit het dan met onze vrijheid? Hebben we nog wel de vrijheid om zelf te kiezen of we een biertje nemen of niet? Of dat we al dan niet op vliegvakantie gaan?

Ik denk het wel. Juist omdat we te maken hebben met duizenden en duizenden minuscule percepties en verlangens, is er altijd ruimte voor individuele keuzes. We zijn niet zus en zo, bijvoorbeeld iemand die graag een biertje lust of principieel tegen vliegvakanties is. We worden voortdurend gevormd door de krachten die we omarmen dan wel afwijzen. En dus hebben we altijd de mogelijkheid om anders te worden dan wie we denken dat we zijn.

Cultiveer andere waarden

Daar zit ruimte voor verzet. En voor individualiteit. Door niet mee te gaan in datgene wat normaal lijkt of wat iedereen doet, maar door zelf ‘zin’ te geven aan jouw bestaan. Omdat zin bij Deleuze gekoppeld is aan waarden, betekent dat dus dat je andere waarden gaat waarderen. Bijvoorbeeld in plaats van de kapitalistische waarden als nuttigheid, efficiëntie of geld, waarden als gemeenschapszin of mede-menselijkheid. Door die waarden te cultiveren, door letterlijk zin te maken, word je iemand die bewust in het leven staat en haar/zijn eigen keuzes maakt.

---

Wil je ook leren filosoferen? Bekijk hier mijn aanbod.

Geplaatst in Blog en getagd met Deleuze, filosofietip, voornemens.