De tijd, de tijd, waar blijft de tijd?

Heb jij dat nou ook? Heb jij ook het gevoel dat alles steeds sneller lijkt te gaan? Die schitterende reis naar IJsland, is dat alweer tien jaar geleden? Wonen we alweer acht jaar in dit huis? Het lijkt bijna gisteren dat we verhuisden.

Tijd is een vreemd fenomeen. De maatschappij draait volledig op kloktijd, Chronos. Je wekker die om 7:30 uur in de ochtend afgaat, de vergadering die gepland staat om 9:00 uur, je werkweek van 28 uur… Dat is allemaal kloktijd.

Maar de beleefde tijd trekt zich daar weinig van aan. Die zoekt ankerpunten in ervaringen: die vakantie naar Oostenrijk, die verhuizing, die nieuwe baan, dat feestje…

Weet je nog?

Toen de tijd even stil leek te staan tijdens de Corona-tijd werd ons dat maar al te duidelijk. We konden niet op vakantie, niet naar het café, en zaten de hele dag thuis. Hoe saai was dat? Zonder ervaringen lijkt alles eindeloos te duren, en tegelijk is het voorbij voor je er erg in hebt. ‘Vijf jaar geleden? Is de Corona-crisis alweer vijf jaar geleden?’ Ja, dus. De ervaring van de crisis was dan weer dusdanig sterk, dat we hem ons nog herinneren als de dag van gisteren.

Verandering is de enige constante, zei Heraclitus 2500 jaar (in Chronos-tijd) al. Maar is die verandering zelf ook constant? Het lijkt er namelijk op alsof de tijd steeds sneller gaat. Of is dat een illusie?

Als je het over de kloktijd hebt wel, want die houdt zich aan de tijd met de precisie van een atoomklok. Maar de ervaren tijd is een ander verhaal. Volgens de filosoof Hartmut Rosa leven we in tijden van versnelling. Deze versnelling vindt plaats op drie gebieden: een technologische versnelling, een maatschappelijke versnelling, en een versnelling van het levenstempo. Vooral dat laatste heeft effect op de beleving van de tijd. We proppen steeds meer ervaringen in steeds minder tijd, waardoor we het gevoel hebben dat de tijd steeds sneller voorbij gaat. Hierdoor raken we buiten adem, stelt Rosa, raken we uitgeput (burnout) en, als we niet oppassen, depressief. Je kunt namelijk nooit genoeg ervaringen proppen in de tijd die je gegeven is, en dat kan je nogal mismoedig maken. Nog zoveel te doen…

Resonantie

De oplossing die Rosa voorstelt, is om bewust te gaan vertragen, en om de ervaringen ook weer echt te gaan ervaren. Hij heeft het daarbij over resonantie, waarbij je een diepe verbondenheid voelt met de wereld, met de dingen, en met andere mensen. Door hiervoor open te staan, geef je jezelf de kans op nieuwe, diepere ervaringen op te doen, die je waarschijnlijk niet krijgt door alleen maar een bucket lijstje af te werken.

Maar hoe creëer je resonantie, of vergroot je in elk geval de kans daarop? Een paar suggesties:

1. Creëer ruimte voor diepere ervaringen

In plaats van zoveel mogelijk activiteiten in je agenda te proppen, kies bewust voor momenten van echte aandacht. Dit kan betekenen dat je vaker offline gaat, minder multitaskt, of gewoon de tijd neemt om ergens helemaal in op te gaan—of dat nu een gesprek, een wandeling of het luisteren naar muziek is.

2. Richt je op kwaliteit in plaats van kwantiteit

Rosa stelt dat resonantie ontstaat wanneer we ons écht laten raken door de wereld. Dit betekent dat niet het aantal ervaringen telt, maar de diepgang ervan. Vraag jezelf af: welke activiteiten geven me energie en brengen me in verbinding met anderen of de natuur? Kies bewust voor betekenisvolle interacties in plaats van oppervlakkige afleiding.

3. Sta open voor het onverwachte

Resonantie ontstaat vaak wanneer we geraakt worden door iets wat we niet volledig kunnen controleren. Plan daarom niet alles dicht, maar laat ruimte voor spontaniteit. Laat je verrassen door een gesprek, een boek dat je toevallig oppikt, of een omweg tijdens een wandeling. Hoe meer je openstaat voor het onbekende, hoe meer je geraakt kunt worden.

Tot slot nog een tip: Joke Hermsen schreef een prachtig boek over Kairos, de nieuwe bevlogenheid. Kairos staat voor de juiste tijd, het geschikte ogenblik. Hij wordt in de mythologie afgebeeld met vleugels (de tijd vliegt) en een flinke haarlok. De kunst is om hem daarbij te pakken te krijgen, op het juiste ogenblik.

Geplaatst in filosofie praktisch en getagd met resonantie, tijd, versnelling.