Voor mijn nieuwe boek verdiep ik me in het fenomeen complexiteit. Perspectivity, een netwerk van ‘complexity lovers’, ontwikkelde een aantal bordspellen waarbij je in de huid van beleidsmakers kruipt die voor lastige keuzes staan. Ben deed de Health Care Challenge.
In hoeverre denken wij dat de problemen in de wereld opgelost kunnen worden als we maar goed met elkaar samenwerken? De vraag wordt gesteld aan het begin van de avond waarop we een challenge aangaan. We moeten ons verdelen over een denkbeeldige schaal, en al snel is het tamelijk druk aan de optimistische kant. Slechts een enkeling durft aan de andere, de pessimistische kant te gaan staan. Het merendeel, onder wie ik zelf, bevindt zich aan de optimistische kant van het midden en is, zoals dat heet, gematigd optimistisch.
Competitief
Tijdens het spelen van de Health Care Challenge, een spel waarbij je in de huid kruipt van beslissers in de zorg, blijkt dit nogal positief te zijn ingeschat. In het bordspel vertegenwoordig je een land en moet je keuzes maken die niet alleen de gezondheid van je eigen bevolking raken, maar ook die van de landen van de overige spelers. Zo kun je investeren in fabrieken, die je weliswaar veel geld opleveren, maar die ten koste gaan van de gezondheid in alle landen. Je kunt dit compenseren door het verdiende geld te investeren in ziekenhuizen, maar daar profiteert alleen je eigen bevolking van. Je kunt ook investeren in de zoektocht naar nieuwe geneesmiddelen voor bepaalde aandoeningen zoals hart en vaatziekten of AIDS. Die vindingen kun je vervolgens voor je zelf houden, maar ook delen met de rest van de wereld. En tenslotte kun je geld steken in preventie, wat de gemiddelde levensverwachting op het hele speelbord weer wat omhoog krikt.
Al snel komt de competitieve aard van de mens bij de meeste spelers naar boven. Hoewel je het spel eigenlijk niet echt kunt winnen, zijn de meesten aan tafel fanatiek bezig met hun eigen belangen. Van samenwerking komt, zeker in het begin, weinig terecht. Eén speler bouwt de ene fabriek na de andere, en probeert zijn schuld aan de rest af te kopen door te investeren in nieuwe geneesmiddelen. Ondertussen keldert de gemiddelde levensverwachting van de wereldbevolking naar een dramatisch dieptepunt. Er worden afspraken gemaakt, maar die worden meteen bij de eerste de beste gelegenheid weer geschonden.
Dilemma’s
In die zin is het spel een hele mooie en realistische ervaring van menselijke complexiteit. Mensen zijn namelijk bij uitstek complexe wezens, en zeggen vaak het ene terwijl ze het andere doen. Als je mensen vraagt of ze een bijdrage willen leveren aan een betere wereld, bijvoorbeeld aan het terugdringen van de opwarming van de aarde, zullen weinigen dit weigeren. Maar zodra je ze confronteert met de dilemma’s en consequenties van hun keuzes (niet meer naar Thailand op vakantie, geen auto meer rijden), dan wordt het al snel een ander verhaal.
De spellen die het netwerk Perspectivity heeft ontwikkeld, legt deze dilemma’s mooi bloot. Naast een Health Care Challenge zijn er ook spellen die gaan over de voedselproblematiek, het klimaat, veiligheid, beslissingen nemen in organisaties en de balans tussen energie, water en voedsel. Hoewel ze waarschijnlijk geen oplossingen zullen bieden voor de complexe vraagstukken waar de mensheid mee wordt geconfronteerd, helpen ze wel om een gevoel te krijgen voor de complexiteit en de dilemma’s waarmee deze vraagstukken zijn omgeven. Elke keuze die je maakt heeft consequenties. En hoewel je in je eentje niet de problemen van de hele wereld kunt oplossen, kun je in de keuzes die je maakt wel je verantwoordelijkheid nemen voor anderen. Je bent tenslotte een van de spelers van het spel dat wij de maatschappij of de wereld noemen.
Meer over de challenges van Perspectivity: https://www.theperspectivitychallenge.org/
Meer over mijn nieuwe boek, De Zinmakers: http://www.benkuiken.nl/de-zinmakers/
